1)SÙNG ĐỤC CỦ (BỌ HÀ):
• Bọ trưởng thành to bằng con kiến đỏ, dài 5-7mm, đầu dài, cánh cứng màu nâu đỏ óng ánh. Chân dài và có màu nâu đỏ. Trứng hình cầu nhẵn bóng
• Sâu non hình hơi dài và cong, màu trắng sữa không có chân. Nhộng hình thoi, màu trắng, đầu dài cụp vào ngực, cuối bụng có 2 đuôi ngắn.
• Bọ trưởng thành hoạt động ban đêm và sáng sớm, đẻ trứng từng quả trong 1 lổ nhỏ ở dây và phần lớn là ở củ khoai. Lỗ đẻ trứng được phủ kín bằng 1 màng màu xám.Con cái đẻ 100-250 trứng. Sâu non đục phá trong dây hoặc củ và hóa nhộng trong đường đục. Một vài ngày sau vủ hóa, trưởng thành chui ra khỏi dây hoặc củ. Bọ trưởng thành không thể đào đất để tìm củ mà chúng phài chui theo kẻ nứt của đất để tiếp cận với củ rồi đẻ trứng trên đó.Bọ trưởng thành sống được đến 15- 100 ngày. Ký chủ phụ là dây bìm bìm.
• Bọ trưởng thành ăn biểu bì thân và lá. Chúng cũng ăn bề mặt củ, tạo ra những lỗ thủng nhỏ hình tròn, những lỗ nầy sâu hơn lỗ đẻ trứng và không bị lấp kìn bằng chất thải. Sâu non đục trong củ, chất thải làm củ bị thối và có vị đắng do các độc tố do củ sản sinh ra để chống lại sự gây hại của sâu. Trên dây ở chổ bị hại trở nên dị dạng, phình to và nứt
• Bọ hà phát sinh nhiều khi cây khoai đã lớn và hình thành củ cho đến thu hoạch,cất giữ. Ruộng đất cát pha bị hại nặng hơn đất thịt. Vụ Khoai Đông do trời lạnh và nguồn sâu chưa tích lũy nhiều nên ít bị hại hơn khoai vụ Hè
• Sâu tồn tại trong tàn dư cây khoai và cây ký chủ phụ ngoài đồng. Không có giống đề kháng
Phòng trừ:
+Nơi đất thịt trồng khoai lang cần bón nhiều phân hữu cơ và nên trộn thêm cát để hạn chế sâu phát triển
+Đảm bảo độ ẩm cho đất trồng,vun gốc cây và lấp các kẻ nứt đấtt
+Vệ sinh đồng ruộng,dọn sạch cỏ và tàn dư khoai lang. Sau thu hoạch cho nước ngập ruộng 1-2 ngày diệt sâu
+Xử lý hom giống bằng cách nhúng vào DD nấm Beauveria bassiana(như thuốc MUSKARDIN của Công ty CPC) hoặc thuốc trừ sâu(Cazinon 50ND của công ty CPC) trong 30 phút trước trồng, theo nồng độ phun xịt hướng dẫn trên bao bì
+Dùng chất dẫn dụ Bọ Hà đực và thuốc vi sinh từ các nấm Beauveria,Metarrhizium là biện pháp tốt
+Cày vùi cây trâm ổi (Lantana camera-Verbenaceae)trước khi trồng khoai lang có tác dụng xua đuổi bọ hà
+Rải thuốc hạt như CAZINON 10H, PALM 5H, CAGENT 3G
2) SÂU GẬP LÁ (CUỐN LÁ):Brachmia trianuella-Gelechidae-Lepidoptera
 • Bướm nhỏ,mình dài 10mm, màu nâu, có vệt đen trên cánh
• Trứng nhỏ hình ovan, màu vàng nhạt
• Sâu non trên bụng và ngực có các vệt đen trắng nổi bật,đẫy sức dài 15mm
• Bướm hoạt động ban đêm, đẻ trứng đơn lẻ từng quả trên lá non.
• Sâu non nhã tơ gấp mép lá lại thành tổ, nằm trong đó ăn chất xanh để lại lớp biểu bì lá trắng mỏng và gân lá còn xanh giống như viền đăng ten. Phần lớn mỗi lá bị cuốn chỉ có 1 sâu non. Sâu hóa nhộng trong tổ
• Vòng đời:22-30 ngày, trong đó Trứng : 3-5ngày; Sâu non : 11-13 ngày; Nhộng :4-7 ngày; Bướm: sống và đẻ trứng: 4-5ngày
+Phun thuốc lưu dẫn như CAZINON 50 ND, FENTOX 25EC, CAGENT 800WG, ANITOX 50SC, CAHERO 585EC
3) SÂU ĐỤC DÂY: Omphisa anastomasalis-Pyralidae
• Bướm tương đối nhỏ, thân dài 15mm, đầu và thân màu đỏ, cánh nâu nhạt có nhiều đốm trắng
• Sâu non nhỏ tuổi đỏ nhạt sau chuyển màu kem với nhiều chấm đen trên mình. Sâu đẫy sức dài 30mm. Nhộng màu nâu đỏ trong đuờng đục
• Bướm hoạt động ban đêm, đẻ trứng rải rác ở mặt dưới lá hoặc trên dây khoai lang. Cái đẻ 150-300 trứng
• SN đục vào trong dây khoai lang chổ gần gôc đi lên phía trên tạo thành 1 đường hầm và đùn phân màu nâu đen xuống chung quanh gốc. Cây sinh trưởng kém và có thể chết. Bị hại vào đầu thời kỳ sinh trưởng sẽ ức chế hình thành củ
• Vòng đời: 55-65 ngày, Trứng:4-6 -Sâu non :35-40này-Nhộng :10-14ngày-Bướm sống đẻ trứng 3-5ngày
• Trung tâm Nghiên Cứu và Phát Triển rau Châu Á đã xác định gen kháng sâu đục dây khoai lang
• Phòng trừ:
+Xử lý hom giống diệt trứng và nhộng trước trồng
+Vun luống cao góp phần hạn chế Bọ Hà và Sâu đục dây khoai
+Luân canh với cây trồng khác
+Phun thuốc lưu dẫn như CAZINON 50 ND, FENTOX 25EC, CAGENT 800WG, ANITOX 50SC, CAHERO 585EC.
4) SÂU CUỐN BÚP TRẮNG: Alucita niveodactyla-Pterophoridae
• Bướm tương đối nhỏ,thân dài 10 -12mm, sãi cánh 15-18 mm, cánh trên màu trắng bạc, chia làm 3 nhánh, cánh dưới chia 2 nhánh tựa như lông chim, chân dài và có nhiều gai nhỏ như cựa gà
• Sâu non nhỏ mình dẹt, có nhiều lông ngắn, màu xanh lá mạ hoặc hồng nhạt, dài 15mm
• Nhộng màng, thon nhỏ, xanh lá mạ, dính trên lá khoai lang
• Bướm hoạt động và đẻ trứng ban đêm, bay chậm chạp nhẹ nhàng. Trứng hình cầu, đẻ rải rác trên búp lá non. Con cái đẻ 100-200 trứng
• Vòng đời 25-30 ngày. Sâu non 15-20 ngày
• Sâu non mới nở sống ở đọt khoai lang nhả tơ cuốn gập đôi lá lại, nằm trong đó cắn thủng lá lổ chổ và thãi phân bên trong, không hại lá già. Khi sâu lớn thì lá bị hại cũng già,sâu làm nhộng trong đó.Hại cây họ bìm bìm, khoai lang, rau muống
Phòng trừ:
-Ngắt lá bị sâu hại, tập trung đem đốt hoặc chôn
-Khi mật số sâu cao, phun trừ bằng thuốc trừ sâu thông thường như đối với sâu sa
5)SÂU SA: Agrius convolvuli-Sphingidae-Lepidoptera
Bướm tương đối lớn, mình dài 40-50mm, sải cánh rộng 70-80mm, màu nâu có nhiều vân đen, cánh trên dài và nhọn, có 1 vết nâu sậm ở giữa. Khi xòe cánh ra trông cả thân hình như chiếc máy bay phản lực .
Trứng hìng cầu, láng bóng, đẻ riêng lẽ trên các bộ phận của cây. Sâu non to, mập, có nhiều ngấn quanh mình và có 1 gai nhọn như cái sừng ở phía sau. Màu sắc thay đổi từ xanh lá cây sang màu nâu.Sâu non đẫy sức dài 9-10 cm. Nhộng to, màu nâu đỏ, trên đầu có 1 vòi uốn cong như 1 cái vòng khuyên, nên còn gọi là con vòi voi
Bướm bay rất khỏe và nhanh, hoạt động ban đêm, thích bã chua ngọt. Sâu non đẫy sức hóa nhộng trong đất
Thời gian sâu non 25-30 ngày, thời gian nhộng từ 5-25 ngày tùy theo nhiệt độ
Sâu non có thể ăn khuyết cả phiến lá. Một con sâu có thể ăn hết lá của 1 cây. Khi mật độ sâu cao di chuyển thành đàn, có thể ăn trụi lá cả ruộng khoai trong 1 đêm
Phòng trừ:
-Bắt sâu non bằng tay hoặc kẹp tre
-Làm kỹ đất để diệt nhộng
-Mật số cao,phun các thuốc như CAHERO 585EC, FENTOX 25EC, CAZINON 50EC, ACE 5EC, CAGENT 800WG
6)BA BA 4 CHẤM NÂU:Aspidomorpha furcata-Hispidae-Coleoptera
 Sâu trưởng thành hình ôvan, xung quanh có mép rộng,màu ánh kim, trên lưng có 4 chấm màu nâu
Sâu non hình ô van, dẹt, có nhiều gai và chấm đen. Nhộng có ít gai hơn
Sâu trưởng thành đẻ trứng ở mặt dưới lá thành từng ổ gắn chặt vào lá, phí ngoài được bao bọc bởi lớp màng mỏng. Một con cái đẻ 15-20 ổ trứng, mỗi ổ có từ 5-10 trứng. Vòng đời khoảng 25-30 ngày.
Trưởng thành và sâu non bám ở cả 2 mặt lá, ăn lá thành lỗ thủng tròn to. khi hại nặng lá chỉ còn trơ lại cọng, vỏ dây khoai cũng bị gặm xơ xác
Sâu ba ba phát sinh tương đối phổ biến nhưng ít gây thiệt hại đáng kể cho năng suất khoai
Phòng trừ:
-Trừ cỏ dại họ Bìm bìm ở xung quanh ruộng
-Trường hợp mật độ cao có thể phun thuốc hóa học thông thường
-Sâu có nhiều thiên địch như các loài Ong ký sinh trứng,nhiều loài bắt mồi như Bọ ngựa, dế, chuồn chuồn
7)Rầy mềm (Aphid): Aphis gossypii- (Homoptera: Aphididae)
Các loại rầy mềm là môi giới truyền các bệnh virus cho khoai lang
Phòng trừ bằng các thuốc trừ sây thông thường
8)BỌ PHẤN TRẮNG: Bemisia tabaci (Homoptera: Aleyrodidae)
Phá hại nhiều cây trồng như cà chua, thuốc lá, khoai mì, bông vãi…và nhiều loại rau màu khác. Cũng là côn trùng môi giới truyền bệnh virus cho khoai lang
Phun thuốc CANON 100 SL, CAHERO 585EC, ANITOX 50 SC, ACE 5EC
9)NHỆN :Họ Eriophyidae-Bộ:Acarina
Gồm 2 loài Aceria sp.gây bệnh lông và Eriophyes gastrotrichus gây khối u trên lá, cuống lá và thân
Triệu chứng do nhệnAcarius sp.:lá ngọn có nhiều lông
Triệu chứng do nhện Eriophyes gastrotrichus:xuất hiện mụn lá,cuống lá và dây khoai
Phòng trừ: Phun thuốc chuyên trừ nhện
10)BỌ XÍT GAI CHẤM TRẮNG:Cletus punctiger-Họ Coreidae-Bộ Hemiptera
Bọ xít non và trưởng thành chích hút cuống lá và dây khoai làm cây sinh trưởng kém. Mức độ phát sinh và tác hại tuy phổ biến nhưng không lớn
Phun thuốc Fentox 25EC,Anitox 50SC
11) CÁC LOẠI SÂU KHÁC:
+ SÂU KHOANG(SÂU ĂN TẠP,SÂU KEO):Spodoptera litura-Noctuidae
+SÂU XANH DA LÁNG :Spodoptera exigua-Noctuidae
Các loại sâu trên là loài đa thực,phá hại rất nhiều loại cây trồng,có tính kháng thuốc cao
Nên thay đổi luân phiên các loại thuốc có gốc hóa học khác nhau . Thuốc sinh học có hiệu quả như các thuốc gốc nấm ký sinh Beauveria bassiana (MUSKARDIN của cty CPC), thuốc gốc vi khuẩn Bacillus thuringiensis(Bt) và virus đa diện (NPV)
|
